Παρά τη διάχυτη όρεξη, σχεδόν ποτέ δεν μέναμε με την εικόνα ότι εκμεταλλευτήκαμε αρκετά αποδοτικά τις ιδέες αλλά και το δυναμικό όσων συμμετείχαμε.
Σε κάποιες περιπτώσεις, ενώ αρχικά το ζητούμενο ήταν η συν-ύφανση αποφάσεων, οι αποφάσεις τελικά ήταν κυρίως προϊόν ενός άτυπου συμβιβασμού (εσωτερικά στον κάθε ένα, αλλά και συλλογικά). Το αποτέλεσμα ήταν τελικά αυτές οι αποφάσεις και συμφωνίες να ατονούν σχετικά γρήγορα όταν έμπαιναν στη διαδικασία να μετατραπούν σε δράσεις και ενέργειες.
Σε κάποιες περιπτώσεις, ενώ αρχικά το ζητούμενο ήταν η συν-ύφανση αποφάσεων, οι αποφάσεις τελικά ήταν κυρίως προϊόν ενός άτυπου συμβιβασμού (εσωτερικά στον κάθε ένα, αλλά και συλλογικά). Το αποτέλεσμα ήταν τελικά αυτές οι αποφάσεις και συμφωνίες να ατονούν σχετικά γρήγορα όταν έμπαιναν στη διαδικασία να μετατραπούν σε δράσεις και ενέργειες.
Υπήρχαν πάρα πολλά «Εγώ πιστεύω» αλλά δυσκολευόμασταν στο να πλέξουμε όλοι μαζί ένα «Εμείς πιστεύουμε». Ένα «Εμείς πιστεύουμε» το οποίο να έχει δημιουργηθεί από τη βάση (bottom-to-top) και να είναι προϊόν αυτο-οργάνωσης. Έτσι ώστε οι κλωστές των επιμέρους σκέψεων και ιδεών μας να υφαίνονται μεταξύ τους για να προκύψουν οι συλλογικές αποφάσεις και δράσεις.
Υπήρχε λοιπόν στο μυαλό μας η σκέψη-ερώτημα: Πως μπορεί να επιτευχθεί η συν-ύφανση αποφάσεων και η αυτοοργάνωση σε συζητήσεις μεγάλων ομάδων;
Παρακολουθήσαμε λοιπόν ένα (δωρεάν) σεμινάριο της “SOL Greece” όπου δουλέψαμε με δυο τεχνικές που έχουν ως σκοπό τη δημιουργική συζήτηση ομάδων πολλών ατόμων με βασικό όχημα την αυτοργάνωση. Ο στόχος ήταν να οδηγηθεί η συζήτηση σε συγκεκριμένες δράσεις και αποφάσεις.
Η πρώτη τεχνική ήταν το “World Café” και η δεύτερη το “Open Space”.
Το θέμα μας ήταν: «Ποια είναι η Ελλάδα που Ονειρευόμαστε; Δυνατότητες Μετασχηματισμού για το Σήμερα και το Αύριο»
Ο βασικός σκοπός ήταν να δούμε τη μεγάλη δυναμική της αυτο-οργάνωσης στη λήψη αποφάσεων και να γνωρίσουμε τις δύο τεχνικές.
Το παραπάνω ερώτημα χωρίστηκε σε 3 ερωτήματα-βήματα
Βήμα 1
Τεχνική που ακολουθήσαμε: WORLD CAFÉ
Σε αυτό το βήμα, επειδή είναι το πρώτο, είναι σκόπιμο να θέσουμε ένα ερώτημα του οποίου οι απαντήσεις να προέρχονται από την καρδιά και να έχουν θετικό πρόσημο. Έτσι το ερώτημα που τέθηκε ήταν: “Για ποια πράγματα είμαστε περήφανοι για τη χώρα μας;”
Στην τεχνική του World Café χωριζόμαστε σε παρέες των τεσσάρων και καθόμαστε σε τραπεζάκια όπου υπάρχουν πολύ μεγάλες λευκές κόλλες επάνω (καλό είναι να είναι τόσο μεγάλες ώστε να καλύπτουν όλη την επιφάνεια του τραπεζιού), ένα βάζο με λουλούδια (πάντα βοηθάνε...) και πολύχρωμους μαρκαδόρους για να γράφουμε ή καλύτερα να... ζωγραφίζουμε τις σκέψεις μας και τις σκέψεις της ομάδας. Αρχισαμε να συζητάμε και να γράφουμε μέσα σε ένα ευχάριστο και ελαφρύ κλίμα για 20 περίπου λεπτά. Μετά, τα 3 από τα 4 άτομα από το τραπέζι μετακινούνται σε άλλα τραπέζια και μένει μόνο ο ένας ο οποίος υποδέχεται τους νέους καλεσμένους, τους λέει στα γρήγορα το τι είχαν πει πριν και συνεχίζουν τη συζήτηση με σκοπό το μεγάλο χαρτί να εμπλουτιστεί με νέες σκέψεις που θα προκύψουν από τη νέα πλέον σύνθεση του τραπεζιού και καθώς αυτή βλέπει και το τι αφήσανε οι προηγούμενοι.
Μετά από 20 λεπτά το βήμα 1 τελειώνει και ο οικοδεσπότης του κάθε τραπεζιού ενημερώνει όλους τους άλλους για το τι ειπώθηκε.
Εδώ ακούστηκαν ενδεικτικά: ιστορία, φιλοσοφία, παραγωγική γη, δημοκρατική σκέψη, γλώσσα, βιοποικιλότητα, ήλιος κλπ
Βήμα 2
Τεχνική: World café
Πάλι με την ίδια τεχνική το ερώτημα ήταν: “Παίρνοντας μαζί μας τα στοιχεία του πρώτου βήματος- φανταστείτε ότι είμαστε στην Ελλάδα του 2030 και έχουμε καταφέρει να φτιάξουμε την Ελλάδα που ονειρευτήκαμε (χρησιμοποιώντας τα στοιχεία απο το βήμα 1), πώς είναι η ζωή μας; ”
Πάλι με τον ίδιο τρόπο, σε τραπεζάκια των τεσσάρων, και με την εναλλαγή του «3 άτομα φεύγουν για άλλα τραπεζάκια και ένας μένει», ολοκληρώσαμε και αυτό το βήμα.
Μας ζητήθηκε επίσης στο τέλος να γράψουμε ένα καρτ-ποστάλ για τα παιδιά μας, την οποία θα λάβουν το 2030 και να τους εξηγήσουμε το πώς τελικά τα καταφέραμε
Στο τέλος και αυτού του βήματος, ο οικοδεσπότης του κάθε τραπεζιού κλήθηκε να αναφέρει τα βασικά σημεία της συζήτησης και να διαβάσει και την κάρτα του κάθε τραπεζιού.
Ενδεικτικά στις κάρτες και στις ιδέες ακούστηκαν: Βάλαμε μαθήματα στα σχολεία σας σχετικά με το πώς να ακούμε, αλλάξαμε την οικογενειοκρατική αντίληψη, σταματήσαμε τη χρησιμοθηρία της γνώσης, αυξήσαμε την προσωπική και κοινωνική εμβίωση.
Βήμα 3
Τεχνική: Open Space
Εδώ περάσαμε στην τεχνική του open space. Ο σκοπός της τεχνικής είναι η αυτο-οργάνωση της συνεργασίας.
Το πρώτο βήμα βρισκόταν στο επίπεδο της καρδιάς, το 2ο κάπου ανάμεσα στην καρδιά και το μυαλό, ενώ το 3ο είναι πιο εγκεφαλικό και φέρει τα δύο προηγούμενα.
Εδώ πλέον το ερώτημα είναι: “Πως ξεκινάμε να δημιουργούμε την Ελλάδα που οραματιζόμαστε; τώρα! Εμείς!”
Δημιουργήθηκαν έτσι 6 τραπέζια με 6 οικοδεσπότες ιδεών και 6 αρχικές ιδέες- βάσεις για συζήτηση.
Εν συνεχεία οι υπόλοιποι πηγαίνουν στα τραπέζια που τους κεντρίζουν το ενδιαφέρον και πιστεύουν ότι ίσως να μπορούν να συνεισφέρουν.
Στα πλαίσια της τεχνικής του OPEN SPACE, υπάρχει ένας βασικός νόμος και δύο ζωάκια που μας βοηθούν:
- «Ο νόμος των δύο ποδιών». Αν σε οποιοδήποτε σημείο νιώσουμε ότι στο τραπεζάκι που είμαστε δεν μαθαίνουμε ή δεν συνεισφέρουμε, χρησιμοποιούμε τα δύο μας πόδια και πάμε σε κάποιο άλλο τραπέζι. Έτσι το πνεύμα αλλά και το σώμα είναι πραγματικά ελεύθερο να βρεθεί στο χώρο και το χρόνο όπου το μέγιστο δυνατό δυναμικό του θα έρθει στην επιφάνεια.
- Η «μέλισσα». Ελευθερία, κινητικότητα και μπόλιασμα ιδεών από τραπέζι σε τραπέζι, από ομάδα σε ομάδα, από άνθρωπο σε άνθρωπο.
- Η «πεταλούδα». Αν σε κάποιο σημείο δεν μας τραβάει τίποτα, μπορούμε να μείνουμε με τον εαυτό μας και να κάτσουμε στην άκρη να πιούμε ένα καφέ. Δεν υπάρχει κανένα απολύτως πρόβλημα!
Ένα αρκετά ωφέλιμο στοιχείο σε αυτή την τεχνική (ειδικά στο τελευταίο αυτό βήμα) είναι ότι τα τραπέζια αυτά που στο τέλος και αυτού του βήματος δημιουργούνται (μετά από συνεχείς μετακινήσεις) και έχουν τους ανθρώπους τους και τις ιδέες για δράσεις, μετατρέπονται ταυτόχρονα σε ομάδες εργασίας που θα αναλάβουν να κάνουν πράξη αυτά που συμφώνησαν. Η πιθανότητες να δουλέψει αυτό είναι αυξημένες διότι η ομάδα προέκυψε μετά από κινητικότητα (από ομάδα σε ομάδα). Έτσι ήταν αποτέλεσμα ελεύθερης επιλογής και όχι προϊόν κάποιου είδους συμβιβασμού. Ούτε αποτέλεσμα μιας διαδικασίας λήψης αποφάσεων που να βασίζεται στην αρχή της πλειοψηφίας η οποία σε πολλές περιπτώσεις αποδεικνύεται "ξεπερασμένη", αναποτελεσματική και λιγότερο δημοκρατική απ’οτι έχει επικρατήσει να μας φαίνεται.
Θεωρούμε ότι οι τεχνικές είναι πολύ ωφέλιμες και θα θέλαμε να τις δούμε να εφαρμόζονται στις πλατείες, σε συγκεντρώσεις, σε συλλογικότητες, κοινότητες, παρέες κλπ. Οι διοργανωτές μας είπαν ότι πρόσφατα στο Ισραήλ έγινε ένα world café με 1000 τραπέζια!
Κλείσαμε μέσα σε ένα πολύ όμορφο κλίμα αισιοδοξίας.
Μέσα σε 4 ώρες συν-ονειρευτήκαμε, συ-ζητήσαμε, συν-αποφασίσαμε δράσεις και μάλιστα συν-δημιουργήσαμε ομάδες εργασίας οι οποίες «χτίστηκαν» με ένα φυσικό τρόπο.
Ας συν-υφάνουμε λύσεις λοιπόν!
Να σημειώσουμε ότι στην παραπάνω διαδικασία έπαιξαν πάρα πολύ σημαντικό ρόλο οι εξειδικευμένοι διαμεσολαβητές-συντονιστές. Με έναν σχεδόν «αόρατο» τρόπο πάντρεψαν ιδανικά τις δυο τεχνικές με τις ανάγκες των συμμετεχόντων και τις ανάγκες των συμμετεχόντων με τις αρχές και τους βασικούς κανόνες των τεχνικών. Παρεμβαίνοντας όσο το δυνατό λιγότερο, εξασφάλισαν τη μέγιστη δυνατή ροή στις διαδικασίες.
Ίσως, αν αρχίσουμε να χρησιμοποιούμε τις τεχνικές και τους ειδικούς συντονιστές, να επιταχύνουμε την αλλαγή και τη μετάβαση προς τα εκεί που η συλλογική καρδιά θέλει και το συλλογικό μυαλό μπορεί να χτίσει.
-Και στις δύο τεχνικές είναι εμφανής η κινητικότητα. Είναι ζητούμενο να να υπάρχει κίνηση από τραπέζι σε τραπέζι. Η κίνηση είναι χαρακτηριστικό της ελευθερίας η οποία με τη σειρά της είναι όχημα για ουσιαστική αυτοοργάνωση.
-Για περισσότερες και ακριβέστερες πληροφορίες σχετικά με τις δύο τεχνικές, δείτε δεξία στους συνδέσμους.
Δημήτρης Κιτσικόπουλος
24.12.11
